بوتاکس یا تزریق سم بوتولینوم یک نوع روش زیبایی تزریقی است. این فرآیند برای آزادسازی عضلات مخطط صورت و رفع چروک‌های روی پیشانی، دور چشم و صورت انجام می پذیرد. بوتاکس باعث قطع کردن رابطه بین اعصاب و عضلات مخطط می شود. به این ترتیب عضلات مزبور شل می شوند و از بروز چین و چروک اضافه بر روی پوست پیشگیری می شود.
بوتولینوم نوعی سم پپتیدی بسیار خطرناک است که در یک باکتری به نام کلستریدیوم بوتولینوم تولید می شود. این باکتری از خانواده باکتری های بی هوازی است. باکتری که باعث بروز عفونت خطرناکی در سیستم اعصاب مرکزی می شود. باکتری که می تواند باعث فلج کامل عضلات و افت هوشیاری می شود.
با این همه همین سم بسیار خطرناک به خودی خود می تواند برای شل کردن عضلات مخطط صورت به کار رود. البته با دوز بسیار پایین. باید در نظر داشت که گاهی بوتاکس برای مواردی به جز موارد زیبایی هم به کار برده می شود. به عنوان مثال برای درمان میگرن های مزمن مقاوم به درمان هم از بوتاکس استفاده می شود.
کمک به درمان تعریق بیش از حد یا هایپرهیدروزیس، مثانه بیش فعال، اسپازم شدید عضلات گردن و استرابیسموس نیز از موارد دیگر کاربرد بوتاکس است. بوتولیسم ناشی از تزریق بوتاکس به ندرت رخ می دهد. آن چه باعث بروز بوتولیسم می شود، سم طبیعی خود کلستریدیوم بوتولینوم است. سم بوتولینوم که برای اهداف زیبایی استفاده می‌شود، به صورت صناعی در آزمایشگاه ساخته شده است. بررسی ها نشان داده است که این سم کمتر احتمال بروز سمیت کلستریدیایی دارد.
مراقبت‌های لازم بعد از تزریق بوتاکس
به طور کلی بیش از چهل عضله کوچک و بزرگ در صورت انسان حضور دارد. پزشکانی که در زمینه تزریق بوتاکس تخصص دارند، معمولا به خوبی می دانند دارو را در چه محلی و با چه عمقی تزریق کنند. با این حال گاهی ممکن است حین تزریق فرد احساس درد کند. این درد با استفاده از سوزن های نازک و ظریف کاهش خواهد یافت.
اما به هر حال درصدی از این حس درد ممکن است تا آخر با شخص باقی بماند. باید در نظر داشت که تزریق بوتاکس درمانی نیست که نیاز به گذران دوره نقاهت داشته باشد. با این حال برخی اقدامات باید بعد از تزریق بوتاکس انجام پذیرد. در ادامه به این اقدامات اشاره می کنیم.
چه کارهایی بعد از بوتاکس نباید انجام دهید؟
بعد از بوتاکس تا چهار ساعت نباید دراز کشید. نباید ناحیه تزریق را لمس کرد. نباید ناحیه مزبور را گرم یا سرد کرد. نباید حمام رفت. نباید از مقادیر زیاد غذاهای گرم و سرد استفاده کرد. باید در طول 48 ساعت بعد از انجام تزریق بوتاکس از فعالیت های ورزشی سنگین خودداری نمود. اما بعد از این دوران می توان اقدامات مزبور را انجام داد.
نکات کلیدی برای حفظ نتایج بوتاکس به بهترین شکل
بسیار مهم است که بلافاصله بعد از تزریق سم بوتاکس محل را لمس نکنیم. محل را تحت فشار قرار ندهیم. ناحیه را گرم یا سرد نکنیم. اجازه دهیم حداقل 24 ساعت محل به حال خود باقی بماند. ماساژ دادن ناحیه می تواند زمینه ساز جا به جایی سم و ایجاد عوارضی شود. باید هر گونه سوزش، خارش شدید، تغییرات ظاهر پوست و مواردی از این دست به اطلاع پزشک معالج برسد.
باید دانست تزریق بوتاکس دوره خاصی به نام دوره نقاهت ندارد. در واقع برخلاف بسیاری از اقدامات دیگر در حوزه زیبایی مانند جراحی بینی، بوتاکس نیاز به دوره استراحت و مرخصی ندارد. اما برخی اقدامات باید حتما انجام شود. برخی نباید ها هم در این زمینه مطرح خواهد بود.
محصولات مراقبتی مناسب برای بعد از بوتاکس
به طور کلی بعد از اتمام مدت استراحت پوستی باید تا حداقل 24 ساعت و حداکثر 72 ساعت از انجام هر گونه اقدام آرایشی بهداشتی باید خودداری کرد. اما روتین پوستی را با استفاده از محصولات ملایم مانند میسلار واتر شاربوت که حاوی گلیکولیپید است می توان انجام داد. همچنین از شوینده ها و تونر های ملایم می توان استفاده کرد.
ضدآفتاب های سبک با SPF مناسب و نیز کرم های آبرسان و ترمیم کننده سبک را نیز بعد از این مدت می توان استفاده کرد. اما بهتر است تا یک هفته از مصرف هر گونه کرم پودر، کرم شب و سایر محصولات سنگین روی پوست خودداری کنیم/
چگونه از تورم و کبودی بعد از بوتاکس جلوگیری کنیم؟
بسیار مهمی است که بعد از تزریق بوتاکس محل دستکاری نشود. قبل از تزریق هم باید از مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند آسپیرین و کلوپیدوگرل نباید استفاده کرد. این ترکیبات می توانند باعث تشدید خونریزی و کبودی بعد از تزریق بوتاکس شوند. ایجاد کبودی‌های کوچک و خفیف در ناحیه تحت درمان شایع‌ترین عارضه جانبی تزریق بوتاکس است.
این مشکل به‌خصوص در محل خط لبخند رخ می‌دهد که عروق خونی یا واسکولاریته زیادی دارد. این اتفاق معمولا زمانی رخ می دهد که پزشک سوزن را به اشتباه در وریدی واقع در این ناحیه وارد سازد. در صورت بروز تورم استفاده از کمپرس خنک یا کیسه یخ که در یک پارچه نرم پیچیده شده است به کاهش ورم صورت کمک می‌کند. توصیه می‌شود هر بار بیش از ده تا پانزده دقیقه کمپرس روی صورت ادامه پیدا نکند. چون باعث ایجاد اختلال در عملکرد زیبایی سم می شود.
تغذیه و فعالیت‌های مناسب بعد از بوتاکس
تغذیه بسیار مهم است. باید از غذاهای حاوی درصد بالای آنتی اکسیدان استفاده کرد. باید در نظر داشت که مصرف میوه ها و سبزی های تازه و به خصوص ترکیباتی مثل کوئرستین افزایش یابد. کوئرستین در محصولاتی مانند آسماکر داروافشان شایگان حضور دارد.
ورزش و فعالیت بدنی بعد از بوتاکس
ورزش ملایم بعد از 48 ساعت بسیار کمک کننده است. این ورزش ملایم حتی می تواند به پیشگیری از عوارض ناشی از تزریق بوتاکس کمک کند. ورزش ملایم می تواند بخش مهمی از رادیکال های آزاد اکسیداتیو را از محل حذف کند.
استفاده از آرایش بعد از بوتاکس
بعد از بوتاکس تا 48 ساعت به هیچ عنوان نباید از محصولات آرایشی بهداشتی استفاده کرد. هیچ گونه محصول آرایشی بهداشتی در این مدت نباید استفاده شود. به خصوص محصولات آرایشی زیبایی. اما باید در نظر داشت که کرم های ترمیم کننده پوست را می توان پس از اتمام مدت استراحت بر روی محل استفاده کرد. برخی محصولات دارویی و آرایشی بهداشتی می توانند اثرات ضد التهاب و ضد کبودی داشته باشند.
از این محصولات هم می توان بعد از بوتاکس البته پس از مدت مشخص استفاده کرد. استفاده از هر گونه کرم پودر، کانسیلر، BB کرم و CC کرم و مواردی از این دست ممنوع است.
نقش ماساژ و نحوه مراقبت از صورت بعد از بوتاکس
اگر قرار است بعد از استفاده از بوتاکس ماساژ موضعی انجام شود، بسیار مهم است که فرد این کار را در مطب پزشک معالج و زیر نظر کارشناسان انجام دهد. ماساژ دستی فرد به خودی خود و بدون نظارت متخصص می تواند اثرات بسیار نامطلوب داشته باشد.
چگونه عوارض احتمالی بعد از بوتاکس را مدیریت کنیم؟
تا یک 24 ساعت قبل از تزریق بوتاکس باید از مصرف آسپیرین و داروهای دیگر رقیق کننده خون پیشگیری کرد. معمولا مصرف این داروها می تواند احتمال بروز خون مردگی، اکی موز و کبودی را افزایش دهد. اثر بوتاکس تقریبا سه روز پس از تزریق شروع شده و بعد از دو هفته کامل می شود. ماندگاری اثرات ضد چروک بوتاکس می تواند از سه تا شش ماه متغیر باشد.
پس از آن، چین‌و‌چروک‌ها تا حدودی به حالت عادی خود بر می‌گردند. همچنین اگر از بوتاکس برای درمان بیماری دیگری مانند هیپرهیدروز یا سردرد میگرنی مداوم و مزمن استفاده شود، ممکن است علائم بیماری بعد از مدتی دوباره بازگردد.
مراقبت‌های پوستی مخصوص بعد از بوتاکس
پس از گذشت مدتی بین 24 تا 48 ساعت از زمان تزریق بوتاکس می توان از کرم های سفت کننده و کرم کلاژن در محل استفاده کرد. می توان ناحیه را از نظر درد موضعی بررسی کرد. بهتر است برای کنترل درد از مسکن های خوراکی استفاده شود. ممکن است بسته به محل تزریق لازم باشد از آسیکلوویر استفاده کنیم. این ترکیب یک آنتی ویرال بسیار قوی است. ترکیبی که می تواند مانع از سنتز اسید های نوکلئیک ویروسی شود.
زمانبندی و برنامه‌ریزی برای تزریقات بعدی بوتاکس
زمان بندی تزریق بوتاکس را پزشک معالج بر اساس شرایط بیماری تعیین می کند. هر چه چین و چروک های پوستی بیشتر باشد، ممکن است تعداد جلسات بیشتری برای تزریق داروی بوتاکس نیاز باشد.
چگونه از خوابیدن روی صورت بعد از بوتاکس خودداری کنیم؟
گاهی ممکن است پزشک توصیه کند یک کمپرس سرد ملایم روی محل تزریق بوتاکس قرار دهیم. با این حال بهتر است تا 24 ساعت هیچ فشاری به موضع تزریق نیاید. بهترین وضعیت خوابیدن پس از تزریق بوتاکس خوابیدن به پشت و به صورت طاقباز است.
مراقبت‌های مورد نیاز برای پوست حساس بعد از بوتاکس
بعد از گذشت حدود 24 تا 48 ساعت از زمان تزریق بوتاکس می توان از کرم های مرطوب کننده و ضدالتهاب استفاده کرد. البته ترجیحا بهتر است تا سه چهار روز از کورتون استفاده نکنیم. کورتون های موضعی می توانند باعث تخریب موضعی بافت های زیرجلدی شود. اما بعد از گذشت این دوره استراحت پوست می توان از محصولاتی که ضد کبودی و خونریزی زیر جلدی هستند، استفاده کرد.
آیا مصرف الکل بعد از بوتاکس توصیه می‌شود؟
به هیچ عنوان تا 72 ساعت بعد از تزریق بوتاکس از الکل یا سیگار استفاده نکنید. این عادات اشتباه همیشه مشکل ساز هستند. اما پس از تزریق بوتاکس بیشترین مشکل را ایجاد می کنند. بنابراین دقت کنید که باید تا مدتی مراقب عادات اشتباه خود باشید. مصرف پاد و ویپ از خود سیگار تاثیرات نامطلوب تری بر روی کارایی تزریق بوتاکس دارد. این محصولات به قدری حاوی ترکیبات اکسیدان هستند که می توانند کلیه اثرات مثبت بوتاکس را با تخریب بافت زیرجلدی از بین ببرند. تخریب الاستین و فیبرونکتین
آیا می‌توان بعد از بوتاکس به سونا و حمام بخار رفت؟
بعد از بوتاکس تا یک 24 ساعت نباید به سونا و حمام بخار رفت. این کار باعث جا به جایی سم از محل تزریق می شود. ولی بعد از این مدت می توان به سراغ موارد مزبور رفت. باید در نظر داشت که از محصولاتی مانند اسکراب و شوینده های لایه بردار در طول هفته اول بر روی محل نباید استفاده کرد.
معمولا قرمزی و تورم پوستی در خلال یک روز و کبودی محل در عرض دو هفته بهبود می‌یابد. در صورت بروز ضعف عضلانی، بی‌حسی صورت، اختلال بلع، اختلال تکلم، مشکلات تنفسی، بی اختیاری ادرار، تاری دید یا سوء هاضمه‌ی شدید حتما باید پزشک خود را مطلع کنید. این عوارض بسیار نادر هستند، اما اگر بروز پیدا کنند نیاز به مراقبت اورژانسی دارند.
بوتاکس و آفتاب
بهتر است بعد از تزریق بوتاکس تا 24 ساعت از منزل خارج نشوید. زیرا در صورت تماس با نور خورشید حتما نیاز به مصرف ضدآفتاب خواهید داشت. و ضدآفتاب می تواند زمینه ساز بروز مشکلاتی برای پوست شود. بنابراین بهتر است بعد از 48 ساعت از منزل خارج شوید. البته در صورتی که
مراقبت‌های ویژه برای بوتاکس دور چشم
بسیار بسیار مهم است که به هنگام تزریق بوتاکس در ناحیه نزدیک چشم دقت شود که فرد دچار پتوز یا افتادگی پلک نشود. باید در نظر داشت که 48 ساعت بعد از انجام بوتاکس می توان از کرم کلاژن یا کرم های سفت کننده دور چشم در اطراف چشم بهره برد. در این زمینه کرم کلاژن و سفت کننده شاربوت می تواند مثمر ثمر باشد.
نکات مهم برای جلوگیری از حرکت بوتاکس به نواحی ناخواسته
بسیار مهم است که تا حداقل 24 ساعت بعد از تزریق بوتاکس از دستکاری و ماساژ محل خودداری کنیم. باید از خوابیدن روی محل تزریق خودداری کنیم. از سرد کردن یا گرم کردن موضع باید به شدت امتناع کرد. باید از انجام حمام آب داغ یا حمام بخار یا سونا پس از بوتاکس امتناع کنید.
آیا بعد از بوتاکس می‌توان از روش‌های درمانی دیگر مانند میکرودرمابراسیون استفاده کرد؟
بعد از بوتاکس می توان از روش های درمانی دیگر مانند میکرودرمابراسیون استفاده کرد. اما باید مدت زمان مشخصی به پوست استراحت داد. در غیر این صورت کارایی بوتاکس به شدت افت می کند. در هر حال همه این روش های مداخله درمانی باید با نظارت و به وسیله متخصص صورت پذیرد. در غیر این صورت مشکلات جدی برای پوست به وجود می آید. در این صورت ضرر انجام بوتاکس و عملیات جراحی زیبایی بیشتر از نفع آن خواهد بود.
سخن پایانی
بوتاکس یک نوع روش مداخله زیبایی است. نوعی سم پپتیدی که از یک نوع باکتری بی هوازی استخراج می شود. محصولی که بعضا از طریق روش های بیوتکنولوژی تهیه و تولید می شود. این محصول به صورت زیرجلدی با سوزن های نازک و ظریفی در عضلات تزریق می شود. تزریق بوتاکس را تنها پزشک کاردان و متخصص در این حوزه باید انجام دهد. در غیر این صورت ممکن است مشکلاتی مانند پتوز ممکن است رخ دهد. پتوز در واقع همان افتادگی پلک است که در مقالات پیشین به آن اشاره کردیم.
منابع
- http://www.fda.gov
- https://my.clevelandclinic.org
- http://www.sciencedirect.com
- http://www.pubmed.ncbi.nlm.nih.gov