ضد آفتاب ها فرآورده هایی با خاصیت محافظت از پوست در برابر تشعشع هستند. این فرآورده ها به دلیل برخورداری از فرمولاسیونی خاص می توانند باعث حفاظت از پوست در برابر تشعشع UV شوند. این فرآورده ها حاوی ترکیباتی مانند تیتانیوم دی اکساید، زینک اکساید و اکسید آهن هستند.
این ترکیبات گروهی از مواد معدنی با چگالی بالا هستند. حضور این ترکیبات در فرمولاسیون ضدآفتاب ها می تواند آن ها را به مانعی در برابر تشعشع تبدیل کنند. البته برخی دیگر از ترکیبات در ضدآفتاب ها نقش محافظ شیمیایی دارند. این مواد محافظ باعث جذب UV و جلوگیری از نفوذ آن به پوست می شوند.
با این حال در مورد این ترکیبات برخی نگرانی ها در منابع علمی ابراز داشته شده است. معمولا توصیه می شود زنان باردار و شیرده از ضدآفتاب های فیزیکی استفاده کنند. یعنی ضدآفتاب هایی که فاقد ترکیبات شیمیایی دارای هسته کروموفور هستند و باعث جذب UV می شوند.
ضد آفتاب چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم؟
ضدآفتاب فرآورده ای با قدرت محافظت از پوست در برابر تابش UV است. این فرآورده حاوی ترکیباتی از جنس مواد معدنی بازتاب دهنده نور خورشید و نیز ترکیبات کروموفور است. ضدآفتاب را باید استفاده کنیم چون تابش UV خورشید بسیار خطرناک است. این تابش الکترومغناطیس می تواند زمینه ساز بروز بیماری های بسیار خطرناکی شود.
به عنوان مثال پیری پوست، آفتاب سوختگی و از همه بدتر سرطان پوست از نتایج قرار گرفتن پوست در معرض تابش UV است. تابش UV خود به سه ناحیه تقسیم بندی می شود. ناحیه الف یا UVA که از طول موج 400 نانومتر تا 320 نانومتر را شامل می شود. این محدوده از طول موج های فرابنفش بیشتر باعث بروز پیری پوست می شوند.
شاخصSPF چیست و چگونه کار می‌کند؟
شاخص SPF چیست؟ شاخص SPF اندکسی است برای نشان دادن توانایی یک ضدآفتاب برای محافظت از پوست در برابر تشعشع UV؛ در واقع وقتی می گوییم یک ضدآفتاب دارای شاخص SPF معادل 50 است، یعنی اگر شما از این ضدآفتاب استفاده کنید، شدت اشعه مورد نیاز برای آسیب به پوست شما 50 برابر وقتی است که از ضدآفتاب استفاده نکرده اید.
شاخص های بالاتر به معنی محافظت بیشتر است. این شاخص به ما کمک می کند دریابیم با چه میزان محافظتی مواجه هستیم. هر چه فاکتور SPF یا محافظت در برابر خورشید بالاتر باشد، یعنی ضدآفتاب محافظت بالاتری دارد. اما باید در نظر داشت که بیش از حد بالا بودن SPF می تواند زمینه ساز سنگین شدن بافت ضدآفتاب شود. این وضعیت می تواند باعث انسداد مجاری پوست شود.
این وضعیت در نهایت زمینه ساز بروز آکنه یا جوش خواهد شد. به خصوص اگر شخص پوست چرب داشته باشد. در این موارد شاید استفاده از میسلار واتر اختصاصی پوست چرب مناسب باشد. میسلار واتر اختصاصی شاربوت برای پوست چرب و مختلط گزینه ای مناسب برای تمیز کردن پوست چرب است.
این فرآورده به همراه ژل شستشو و تونر می تواند باقیمانده ضدآفتاب بر روی پوست را شب هنگام از روی پوست حذف کند. به هر حال ضدآفتاب های سنگین با SPF های بالای 50 می تواند برای پوست های چرب یا جوش دار نامناسب باشد.
انواع ضد آفتاب‌ها
ضدافتاب ها به دو نوع کلی فیزیکی و شیمیایی تقسیم بندی می شوند. در ضدآفتاب های شیمیایی معمولا از ترکیباتی مانند سینامات ها استفاده می کنند. این ترکیبات هسته ای به نام کروموفور دارند. این هسته می تواند اشعه ماورابنفش را جذب کند. از این رهگذر باعث حذف اشعه فرابنفش می شوند.
البته این ترکیبات برای زنان باردار و شیرده خیلی ایمن نیستند. در این گروه از افراد بهتر است از ضدآفتاب های فیزیکی استفاده شود. ضدآفتاب های فیزیکی از طریق رفلکت کردن یا انعکاس اشعه فرابنفش مضر را از پوست دور می سازند. این ضدآفتاب ها حاوی مقادیر بالایی از پودر های معدنی هستند. ترکیباتی که از جنس نمک زینک، آهن و تیتانیوم می باشند. این مجموعه می توانند باعث کاهش التهاب پوستی و نیز محافظت از طریق انعکاس پرتوهای مضر شود.
چگونه SPF مناسب پوست خود را انتخاب کنیم؟
پوست افراد درجه بندی دارد. پوست های بسیار تیره هرگز نمی سوزند. پوست های بسیار روشن مانند پوست ساکنان منطقه شمال اسکاندیناوی هیچ وقت برنزه نمی شوند. این پوست ها به راحتی می سوزند. بقیه پوست ها درجاتی بین این دو دارند. به هر حال افراد بسته به درکی که از حساسیت پوست خود نسبت به تابش خورشید دارند ضدآفتاب مناسب را انتخاب می کنند. البته شرایط زندگی و وضعیت تماس با پرتوهای خورشید هم بر این مهم اثرگذار است.
تاثیرات مثبت و منفی استفاده از ضد آفتاب‌ها
ضدآفتاب ها می توانند زمینه ساز بروز جوش های صورت شوند. این محصولات می توانند منافذ پوست را ببندند. این محصولات زمینه ساز بروز درماتیت می شوند. البته خودشان قرار است از ایجاد درماتیت پیشگیری کنند، اما به خودی خود باعث بروز آکنه یا جوش هم می شوند. بنابراین افراد مبتلا به پوست چرب و مختلط باید از مصرف ضدآفتاب های بدون روغن یا بدون چربی استفاده کنند.
نکات مهم در استفاده صحیح از ضد آفتاب
استفاده از ضدآفتاب باید در طول روز و در ساعات تماس با نور خورشید تکرار شود. باید هر دو ساعت ضدآفتاب را تجدید کرد. استفاده از ضدآفتاب باید به صورت مداوم و بر اساس اصول روتین مراقبت پوستی انجام شود. هر شب باید با استفاده از میسلار واتر ابتدا آرایش سطحی را پاک کرد. در مرحله بعد باید با استفاده از ژل شوینده یا پن های درماتولوژیک آلاینده های مرحله دوم را از میان برداشت.
در مرحله سوم هم با استفاده از تونر آلاینده های عمقی تر را بر می داریم. به این ترتیب پوست به وضعیت اولیه خود بر می گردد. در ادامه باید از کرم های مغذی مانند کرم های شب استفاده کرد. در نهایت با استفاده از کرم های مرطوب کننده رطوبت از دست رفته پوست به آن بر می گردد.
صبح روز بعد باید مجددا پوست را شستشو داد و پس از خشک کردن از کرم مرطوب کننده و هیدراتانت استفاده کرد. در ادامه هم با استفاده از کرم ضدآفتاب مانع از بروز اثرات مخرب تشعشع UV بر روی پوست می شویم. باید در طول روز هر دو ساعت یک بار مصرف ضدآفتاب را تجدید کرد.
مقایسه ضد آفتاب‌های کرمی، لوسیون و اسپری
ضدافتاب های کرمی برای به کار بردن بر روی ناحیه کوچکی از پوست مورد استفاده قرار می گیرند. ضدآفتاب های لوسیونی برای به کار بردن بر روی ناحیه وسیعی از پوست استفاده می شوند. ضدآفتاب هایی که به فرم اسپری هستند، برای به کار بردن بر روی سطحی وسیع تر از بدن به خصوص در نواحی مو دار بدن مناسب تر هستند. این مسئله به خصوص برای افرادی که می خواهند برنزه شوند اهمیت دارد. استفاده از محصولی که در سطح وسیعی از پوست بتوان آن را پخش کرد.
محصولات ضد آفتاب مناسب برای پوست‌های حساس
ضدآفتاب هایی که حاوی درصد بالاتری از ترکیبات خانواده آلانتوئین هستند، برای به کار گیری روی پوست های حساس مناسب تر اند. بهتر است از ضدآفتاب هایی استفاده کرد که حتی حاوی درصدی از ترکیبات ضدالتهاب و ضد درد ملایم باشند. به عنوان مثال ترکیباتی که خاصیت مهار فعالیت سیتوکاین های التهابی را دارند.
بهتر است در فرمولاسیون ضدآفتاب های مخصوص پوست حساس از ترکیباتی مانند آووبنزون، اکسی بنزون، هوموسالات، اکتی سالات و اکتوکریلن استفاده نشود. این ترکیبات اگر چه ضدآفتاب های شیمیایی بسیار قدرتمندی هستند، اما می توانند بالقوه باعث بروز اختلالات هورمونی و حساسیت های پوستی شوند. برخی از این ترکیبات بیماری های پوستی مهمی به وجود می آورند.
چگونه ضد آفتاب‌ها از پوست در برابر اشعه‌های UVA و UVB محافظت می‌کنند؟
ضدآفتاب ها با ایجاد مانعی فیزیکی در برابر تابش UV باعث حفاظت از پوست در برابر تشعشع می شوند. ضدآفتاب ها همچنین می توانند با واسطه ترکیبات ضدآفتاب شیمیایی از طریق کروموفور باعث جذب تشعشع UV شوند. از این طریق اجازه نمی دهند تشعشع UV به مناطق عمقی تر پوست نفوذ کند. به این ترتیب مانع از اثرات مخرب این تشعشع بر روی نواحی عمقی تر پوست می گردند.
راهکارهایی برای افزایش اثربخشی ضد آفتاب
برای افزایش اثربخشی ضدافتاب استفاده مرتب هر دو ساعت یک بار باید مصرف آن را تکرار کرد. باید ضدآفتاب را به خوبی روی موضع پخش نمود. بسیار مهم است که نیم ساعت قبل از بیرون رفتن از منزل و در معرض تابش خورشید قرار گرفتن از ضدآفتاب استفاده شود. برای بروز اثر ضدآفتاب در ناحیه لب از بام یا بوم لب های ضدآفتاب دارای SPF 30 به بالا استفاده کنید.
ضد آفتاب‌های مقاوم در برابر آب
ضدآفتاب های مقاوم به آب معمولا درصد بالایی از ترکیبات خانواده سیلیکون را در فرمول خود دارند. این ضدآفتاب ها درصد بالایی از ترکیبات آمودایمتیکون، سایمتیکون، دایمتیکونول و امثالهم را دارا هستند. این ترکیبات می توانند به ضدآفتاب خاصیت ضد آب بدهند. اما به همان میزان ممکن است در آینده مشکلاتی را نیز برای شخص به وجود آورند.
تاثیر ضد آفتاب‌ها بر محیط زیست
برخی از ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در ضدآفتاب های شیمیایی بالقوه برای محیط زیست خطرناک هستند. این ترکیبات امروزه در اکثر فرمولاسیون های ضدآفتاب با کیفیت استفاده نمی شوند. آووبنزون یکی از این ترکیب هاست. این ترکیبات می توانند برای بسیاری از جانوران دریایی من جمله مرجان ها کشنده باشند.
نقش آنتی‌اکسیدان‌ها در محصولات ضد آفتاب
آنتی اکسیدان هایی مانند ویتامینC، ویتامین E و ترکیباتی از این دست خواص آنتی اکسیدان دارند. این ترکیبات می توانند باعث پایداری فرمولاسیون ضدآفتاب ها شوند. این ترکیبات همچنین می توانند زمینه را برای جلوگیری از فعالیت رادیکال های آزاد اکسیداتیو فراهم کنند. این رادیکال های آزاد اکسیداتیو عامل لک های پوستی و همچنین چین و چروک های پوست هستند. شی باتر یکی از ترکیباتی است که در فرآورده های شاربوت استفاده شده است.
بررسی ترکیبات فعال در ضد آفتاب‌ها و اثرات آنها بر پوست
ترکیبات اصلی فعال در ضدآفتاب های فیزیکی اکسید های فلزی هستند. اکسید های تیتانیوم، زینک و آهن از جمله این ترکیبات هستند. این ها ترکیبات معدنی هستند با قدرت انعکاس بالای پرتوهای UV. از ترکیبات اصلی در فرآورده های ضدآفتاب شیمیایی می توان به هیدروکسی سینامات و مشتقات سینامالدهید اشاره کرد. این ترکیبات در مقایسه با ترکیبات ضدآفتاب شیمیایی قدیمی تر سالم تر هستند، اما مصرف آن ها در زنان باردار و شیرده به هیچ وجه توصیه نمی شود.
استفاده از ضد آفتاب در فصل‌های مختلف
طبیعی است نیاز به استفاده از ضدآفتاب در فصل تابستان بیشتر از فصل زمستان باشد. در واقع استفاده از ضدآفتاب در فصل تابستان و در روتین مراقبت پوستی تابستان بسیار پررنگ تر است. اما این به معنای عدم نیاز به استفاده از ضدآفتاب های فیزیکی و شیمیایی در زمستان و در هوای ابری نیست.
در هوای ابری و به خصوص در زمستان میزان تشعشع UVA بالاست. به خصوص اگر برف باریده باشد. میزان انعکاس و تشعشع فرابنفش بسیار بیشتر می شود. در این حالت حتما استفاده از ضدآفتاب و عینک توصیه می شود.
ضد آفتاب‌های رنگی و مزایای آنها برای پوست
ضدآفتاب های رنگی در مجموع از نظر قدرت حفاظت خیلی تفاوتی با ضدآفتاب های بی رنگ ندارند. با این حال خود این ضدآفتاب ها می توانند به عنوان یک کرم پایه یا همان کرم پودر استفاده شوند. استفاده از این ضدآفتاب ها می تواند جایگزین استفاده از کرم پودر شود. این وضعیت می تواند میک آپ را ساده تر کند.
برخی از کانسیلر ها هم به عنوان فرآورده های آرایشی زیبایی می توانند جایگزین استفاده از ضدآفتاب و کرم پودر شوند. کانسیلر ها و کرم های BB، CC و DD همگی در این زمینه قابل مصرف اند. در فرمولاسیون بسیاری از این فرآورده ها از ترکیبات ضدآفتاب استفاده می شود. ضدآفتاب بهتر است فاقد چربی، فاقد سیلیکون و پارابن باشد.
نقش ضد آفتاب در پیشگیری از پیری زودرس و سرطان پوست
ضدآفتاب با مقاومت در برابر تابش UVA و UVB باعث مهار تابش مضر UV می شود. از آن جا که UVA باعث پیری پوست می شود، استفاده از ضدآفتاب، به خصوص ضدآفتاب های فیزیکی می تواند اثرات مخرب تشعشع را بر پوست مهار کند. این محصول همچنین با مهار تابش UVC نقش مهمی در پیشگیری از بروز سرطان های خطرناک پوست دارد.
از جمله در کنترل بازال سل کارسینوما که نوعی سرطان پوست نسبتا خوش خیم به حساب می آید. این روزها شیوع این نوع سرطان به خصوص به خاطر تشعشع بالای UVC زیاد شده است. این نوع از سرطان پوست البته خوش خیم تر از ملانوم و ملانوسارکوما است. استفاده از فرآورده های ضدآفتاب را حتی باید در فصل زمستان و در هوای ابری هم انجام داد.
در هوای ابری تابش UVC و UVB به منطقه پایین جو نمی رسد. اما تشعشعات UVA کماکان در محیط قابل توجه است. به این ترتیب احتمال بروز پیری پوست کماکان وجود دارد. بنابراین این که در هوای ابری نیاز به مصرف ضدآفتاب نداریم یک ادعای پوچ است. تابش UVA حتی از شیشه پنجره هم عبور می کند.
استفاده از ضد آفتاب بر روی آرایش
به هنگام انجام آرایش شما اول باید ضدآفتاب را استفاده کنید. روی ضدآفتاب می توانید یک فرآورده به عنوان پرایمر به کار ببرید و در نهایت با استفاده از فرآورده های آرایشی به میک آپ مورد نظر خود برسید. به طور کلی استفاده از ضدآفتاب بر روی میک آپ چندان مناسب نیست. مگر این که ضدآفتاب سبک باشد. در غیر این صورت ممکن است ضدآفتاب مثل یک کرم کاموفلژ باعث پوشاندن آرایش شود.
به طور کلی بهتر است از محصولات آرایشی استفاده شود که SPF داشته باشند. این روش بهترین روش آلترناتیو برای استفاده همزمان از ضدآفتاب و فرآورده های آرایشی بهداشتی است. در واقع وقتی می خواهید از رژ لب به عنوان مثال استفاده کنید، از رژ لبی استفاده کنید که خاصیت ضدآفتاب داشته باشد.
ضد آفتاب‌های طبیعی و ارگانیک
ضدآفتاب های ارگانیک از پودر دیاتومه و ترکیباتی مشابه آن به دست می آیند. این ضدآفتاب ها به طور معمول سالم تر از انواع صنعتی هستند. البته بیشتر هم در معرض فساد و تخریب هستند. چون معمولا در فرمولاسیون آن ها از نگهدارنده استفاده نمی شود. ضدآفتاب های طبیعی را از خاک دیاتومه، بنتونیت، خاک رس و مانند آن تهیه می کنند.
این فرآورده ها در عین حال که می توانند مثل ماسک های صورت نقش مثبتی در سلامت پوست داشته باشند و آن را مرطوب نگه دارند، فاقد اشکالات ضدآفتاب های شیمیایی و صنعتی هستند.
نکات مهم در خرید و انتخاب ضد آفتاب مناسب
لازم نیست ضدآفتاب شما حتما خیلی گران قیمت باشد تا مطمئن شوید که اثربخش است. لازم نیست ضدآفتاب شما درصد بالایی از تیتانیوم دی اکساید و زینک اکساید داشته باشد تا مطمئن شوید می تواند از شما در برابر تابش UV حفاظت کند. مهم این است که ضدآفتاب شما شاخص SPF ای حداقل بین 15 تا 30 را پوشش دهد.
مهم است که ضدآفتاب شما بتواند در عین حفاظت از پوست شما در برابر آفتاب، ایجاد عارضه دیگری بر روی پوست ننماید. به عنوان مثال باعث ایجاد مشکلات قارچی یا جوش نشود. درماتیت یا سوریازیس را تشدید نکند. استفاده از ضدآفتاب های رنگی و انواع کرم های خانواده CC، DD و BB شاید بتواند برای بانوانی که میک آپ انجام می دهند گزینه مناسب تری در مقایسه با ضدآفتاب های ساده و معمولی باشد.
سخن پایانی
ضدآفتاب ها فرآورده هایی از دسته آرایشی بهداشتی به شمار می آیند. استفاده از این فرآورده ها درست مانند خمیر دندان باید به صورت روتین درآید. مصرف این فرآورده ها پوست ما را در برابر ابتلا به پیری پوست، آفتاب سوختگی و سرطان پوست حفاظت می کند. استفاده از ضدآفتاب باید جزئی تفکیک ناپذیر از روتین روزانه باشد.
ضدآفتاب ها در دو دسته فیزیکی و شیمیایی دسته بندی می شوند. ضدآفتاب های فیزیکی از طریق انعکاس تابش UV عمل می کنند. اما ضدآفتاب های شیمیایی از طریق جذب UV و جلوگیری از نفوذ آن به بخش عمقی پوست عمل می نمایند. استفاده از ضدآفتاب های فیزیکی اساسا برای زنان باردار و شیرده مناسب تر است.
باید در نظر داشت که ضدآفتاب های فیزیکی معمولا سنگین تر هستند، اما در مجموع سالم تر می باشند. کارایی هر ضدآفتاب با شاخصی به نام SPF یا فاکتور محافظت در برابر خورشید سنجیده و مقایسه می شود.
منابع