پوست چرب برای بسیاری از ما غیرقابل تحمل است. افرادی که پوست چرب دارند در معرض ابتلا به جوش صورت هستند. این افراد همچنین در معرض ابتلا به ریزش مو هستند. چرب بودن پوست کف سر یا ناحیه اسکالپ می تواند زمینه را برای تشدید عفونت های قارچی فراهم کند.
می تواند باعث افزایش شدت شوره سر شود. چربی پوست اگر بیش از حد ترشح یابد، احتمال بروز انواعی از درماتیت هم افزایش می یابد. به خصوص درماتیت سبوره. وضعیتی که شبیه به شوره های قارچی است. اما گاهی با خارش همراه است. در حالی که شوره سر لزوما وضعیتی همراه با خارش نیست.
پوست چرب چیست و چه عواملی باعث آن می‌شود؟
پوست چرب پوستی است که ترشح چربی از منافذ آن به طور گسترده ای رخ می دهد. این ترشح از ناحیه ای به نام غدد سباسه رخ می دهد. غددی که مسوولیت اصلی آن ها ترشح چربی است. بدون این ترشح چربی پوست ما در معرض خشکی شدید قرار می گیرد. چون تمام آب خود را از دست می دهد. پس ترشح چربی در حد مقبول و مقدور لازم است. بسیار مهم است که ما از میزان ترشح چربی قابل قبولی در بدن خود برخوردار باشیم.
روتین مراقبت از پوست چرب
اساسی ترین موضوع در روتین پوستی پوست چرب استفاده از فرآورده های آرایشی با حداقل چربی است. این افراد حتما باید هر شب که به منزل می روند، سطح پوست را با استفاده از شوینده های مناسب پوست چرب و مختلط بشوید. باید حتما از میسلار واتر و تونر استفاده کند. گام اول همیشه استفاده از میسلار واتر است.
یکی از این فرآورده ها میسلار واتر شاربوت است. بعد از استفاده از میسلار واتر که محصولی حاوی گلیکولیپید است و پارابن ندارد، باید از شوینده های مناسب استفاده کرد. در این زمینه هم پن های درماتولوژیک و هم شوینده های مایع و ژلی قابل استفاده است. پس از استفاده از شوینده، در مرحله بعد باید بلافاصله آبکشی انجام شود.
در نهایت هم استفاده از تونر باعث رساندن پوست به وضعیت پایه می شود. در واقع باعث می شود که پوست وضعیت اولیه پیش از آرایش را دوباره باز می یابد. یکی از نکات بسیار مهم دیگر در این حوزه این است که افراد دارای پوست چرب اگر هم می خواهند از کرم های شب استفاده کنند، باید از کرم شب بدون چربی استفاده کنند. کرم های شب در بسیاری از موارد حاوی مقادیر بالایی از انواع چربی های مفید و اسید های چرب امگا 3 هستند. همچنین این کرم ها حاوی کراتین و کلاژن هیدرولیز شده هستند.
محصولات موثر برای کنترل چربی پوست
مهم ترین محصولات برای پاک کردن پوست چرب و مختلط میسلار واتر است. میسلار واتر شاربوت یکی از محصولاتی است که می تواند در این زمینه استفاده شود. میسلار واتر شاربوت باعث پاکسازی سطحی آلاینده های پوستی می شود. پس از میسلار از ژل ها و پن های شوینده استفاده می شود.
بعد از استفاده از شوینده باید بلافاصله آبکشی صورت گیرد. در مرحله بعد با استفاده از تونر وضعیت پوست را به حالت پایه بر می گردانند. تونر ها معمولا پاک کننده های عمقی هستند. در ادامه کرم های مرطوب کننده مورد استفاده قرار می گیرند. کرم مرطوب کننده و هیدراتانت باید فاقد چربی باشد. درست مثل کرم مرطوب کننده و هیدراتانت شاربوت. در نهایت باید به شخص توصیه کرد حتما در طول ساعات روز و در زمان تماس با نور خورشید حتما از ضدآفتاب های بدون روغن یا بدون چربی استفاده کند.
ماسک‌های طبیعی و خانگی برای کاهش چربی پوست
از جمله ماسک های طبیعی و قابل استفاده برای این افراد ماسک های حاوی ترکیباتی همچون سدر است. استفاده از ماسک های صورت برای پوست چرب راهی مناسب جهت کنترل چربی پوست و درمان جوش است. در برخی از انواع ماسک های مورد استفاده برای پاکسازی صورت و پوست چرب از تخم مرغ استفاده می شود.
به خصوص سفیده تخم مرغ. سفیده تخم مرغ حاوی موادی است که منافذ پوست را به طور موقت می بندند. این ترکیبات از تحریک ترشح غدد چربی پیشگیری می کنند. استفاده از ترکیباتی مانند روغن آووکادو نیز در این زمینه مفید می باشد. آووکادو نقش ترمیمی هم دارد. البته باید در نظر داشت که مصرف بیش از حد آووکادو ممکن است باعث خشکی پوست شود.
استفاده از سفیده تخم مرغ برای سفت شدن پوست و کنترل چین و چروک نیز مفید است. برای درست کردن این ماسک کافی است نصف یک آووکادو تازه و سالم را با یک عدد سفیده تخم مرغ مخلوط کنید. یک قاشق چایخوری آبلیمو اضافه نمایید. در برخی از ماسک ها از گوجه فرنگی استفاده می شود.
این محصول یک منبع غنی از ویتامین C و لیکوپن است. دو ترکیبی که خاصیت آنتی اکسیدان و ضد لک دارند. گوجه فرنگی باعث حل کردن چربی اضافی پوست در خود می شود. استفاده از غلاتی مانند جو دو سر هم در این فرمولاسیون ها می تواند چربی های اضافی و سلول های مرده را از سطح پوست حذف کند.
به این ترتیب محصول باعث محافظت از پوست می شود. این ماسک ها از نوع آبکشی یا Rinse Off هستند. یعنی باید بعد از نیم تا یک ساعت با استفاده از آب ولرم یا گرما از روی پوست شسته شوند. عسل یکی دیگر از محصولات طبیعی است که برای پوست چرب بسیار مفید است.
این محصول به سرعت سلول های مرده پوست را پاکسازی کرده و باعث روشن شدن و از بین رفتن لک ها می شود. اگر عسل را با آبلیمو همراه کنیم اثربخشی بهتر هم می شود. حضور آبلیمو می تواند به دلیل حضور استیک اسید باعث تنظیم قدرت اسیدی یا pH پوست شود. از این رهگذر آبلیمو می تواند زمینه ساز از بین رفتن جوش های صورت شود.
عسل و دارچین خواص ضد باکتریایی دارند. این ترکیب مواد باعث تعدیل جمعیت باکتری های سطح پوست می شوند. از این طریق می توانند باعث کاهش شدت جوش شوند. در واقع از فعالیت باکتری های مولد جوش صورت پیشگیری می کنند. از دیگر موادی که در فرمولاسیون ماسک های صورت برای پوست چرب استفاده می شود می توان به عصاره پرتقال، گلاب، خیار و کیوی اشاره کرد.
دانه های موجود در کیوی مانند یک اسکراب طبیعی عمل می کنند. تمام آلاینده های سطحی پوست را بر می دارند. در برخی از ماسک های صورت هم از خاک رس استفاده می شود. آلوئه ورا از دیگر ترکیبات مورد استفاده برای تهیه ماسک های صورت برای پاکسازی پوست چرب است.
تأثیر رژیم غذایی بر پوست چرب
یکی از مهمترین نکات در مراقبت از پوست چرب رژیم غذایی است. مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها بسیار مهم است. در مقابل باید تا می توانید مصرف قند های ساده و غذاهای چرب را محدود کنید. هر قدر مصرف قند در رژیم غذایی شما بالاتر رود احتمال بروز انواع لک و چین و چروک افزایش می یابد.
همچنین باید مصرف سیگار و الکل را به حداقل برسانید. باید سیکل تنظیم شده خواب داشته باشید. خوابیدن از ساعت ده شب تا ساعت دو بعد از نیمه شب به صورت همیشگی بسیار مهم است. مصرف آب کافی در رژیم غذایی و تحرک کافی بسیار مهم است. آب برای حذف سموم و رادیکال های آزاد اکسیداتیو از بدن بسیار مهم است.
استفاده از سبزی های تازه و میوه های با قند کم توصیه می شود. به خصوص مصرف کلم بروکلی، فلفل دلمه ای، سیب و سیب زمینی بسیار مفید است. همچنین مصرف غلات کامل، مغزها و سویا می تواند مفید باشد. یکی از مهمترین منابع انرژی با حداقل چاق کنندگی فیله مرغ و شیر سویا است. لبنیات کم چرب به شدت توصیه می شود.
مرکبات به عنوان منبع غنی ویتامین C بسیار مفید هستند. گریپ فروت یکی از بهترین منابع ویتامین C و فیبر برای سلامت پوست بسیار مفید است. لبنیات پرچرب، شیرینی ها و قند های مصنوعی، غذاهای پرچرب، فست فودها، نوشابه های معمول که حاوی قند بالا هستند، همگی باعث تیرگی و چین و چروک پوست می شوند. ممحتوای نمک بالا هم باعث از دست رفتن آب بدن و بروز مشکلات جدی برای پوست به خصوص در طولانی مدت می شود.
نقش هورمون‌ها در تولید چربی پوست و راه‌های مدیریت آن
از مهم ترین عوامل تشدید ترشح چربی تستوسترون است. آندروژن ها و در راس همه آن ها تستوسترون از مهمترین عوامل تشدید ترشح چربی به شمار می آیند. این ترکیبات می توانند حتی باعث تشدید التهاب های پوستی و تشدید جوش صورت شوند. بنابراین باید فرد مبتلا به پوست چرب را از نظر هورمونی مورد بررسی قرار داد. بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک همزمان دچار مشکل پوست چرب نیز هستند.
روش‌های شستشوی صحیح برای پوست چرب
در روتین مراقبت پوستی اولین اقدام استفاده از میسلار واتر است. برای پوست چرب باید از میسلار واتر مخصوص پوست چرب استفاده کرد. برای شستشو باید به سراغ استفاده از پن های درماتولوژیک مخصوص پوست چرب و همچنین ژل های شستشو رفت. ژل های حاوی اثر اسکراب گزینه بهتری هستند.
این ژل ها در فرمولاسیون خود از درصد پایینی از ترکیبات لایه بردار ملایم و همچنین دانه های اسکراب بهره می گیرند. این محصولات به خصوص برای افرادی که مشکل جوش دارند بسیار مفید هستند. برای شستشو بهتر است از آب ولرم استفاده شود. آب سرد می تواند استرس شدیدی به پوست وارد سازد.
حتی ممکن است باعث سوختگی و التهاب پوست شود. در مرحله بعد باید به سراغ استفاده از تونر رفت. تونر ها می توانند یک فرآیند پاکسازی عمیق را بر روی پوست پیاده سازی کنند. در مرحله بعدی استفاده از کرم های مراقبتی، تغذیه ای و کرم های شب قرار دارد. استفاده از کرم مرطوب کننده و هیدراتانت در طول ساعات روز و همچنین کرم ضدآفتاب نیز بسیار مهم است.
در مورد پوست های بسیار چرب ممکن است لازم باشد دو بار در روز شستشو انجام پذیرد. در صبحگاهان بعد از شستشو از کرم مرطوب کننده و هیدراتانت استفاده می شود. در نهایت هم بر روی کرم مرطوب کننده از کرم های ضدآفتاب استفاده می شود.
آیا مرطوب‌کننده‌ها برای پوست چرب مناسب هستند؟
مرطوب کننده های فاقد چربی اضافی و بدون ایجاد حالت گریسی بله برای پوست چرب مناسب اند. این باور که شخص دارای پوست چرب نباید از کرم مرطوب کننده استفاده کند کاملا نادرست است. البته در افرادی که پوست بیش از حد چرب دارند استفاده از ژل های آبرسان شاید گزینه به مراتب بهتری باشد. در این ژل ها به مراتب از چربی کمتری استفاده شده است.
تاثیر استرس بر چربی پوست و روش‌های کاهش آن
استرس به خصوص در درازمدت باعث تشدید ترشح کورتیزول و تستوسترون می شود. هر دو هورمون فوق عامل افزایش ترشح چربی و تشدید واکنش های منتهی به بروز جوش یا آکنه هستند. بنابراین بکوشید استرس های فیزیولوژیک یا روانی را تا حد ممکن کنترل کنید.
برای کنترل اضطراب ممکن است نیاز به استفاده از داروها باشد. گاهی ممکن است در این موارد از داروهایی مانند ضدافسردگی های سه حلقه ای یا مهارکننده های بازبرداشت سروتونین استفاده شود. نمونه این ترکیبات به ترتیب نورتریپتیلین و سرترالین هستند.
محصولات آرایشی مناسب برای پوست چرب
همیشه از محصولات آرایشی دارای کمترین میزان چربی استفاده کنید. کرم ضدآفتاب حتما باید بدون روغن باشد. اگر از لوازم آرایش استفاده می کنید، حتما از فرآورده های فاقد پارابن استفاده نمایید. محصولات مورد استفاده برای مرطوب کردن بهتر است از نوع ژل باشند. اگر هم از کرم های مرطوب کننده استفاده می کنید، بهتر است از آن هایی استفاده کنید که از نوع امولسیون روغن در آب هستند.
فرآورده هایی که به راحتی با شستشو حذف می شوند. این فرآورده ها برای پوست چرب مناسب تر هستند. به عنوان مثال از فرآورده های حاوی وازلین و اوسرین بهتر است استفاده نشود. به جای آن می توان فرآورده های حاوی آکواکسیلو پیرولیدون کربوکسیلیک اسید را قرار داد. این ترکیبات به مراتب سالم تر و موثر تر از ترکیبات چرب مورد استفاده در فرآورده های مرطوب کننده و هیدراتانت معمولی هستند. از این مواد در فرمولاسیون لوسیون بدن و کرم مرطوب کننده و هیدراتانت شاربوت استفاده شده است.
درمان‌های دارویی و تخصصی برای پوست چرب
برای پوست شدیدا چرب ممکن است علاوه بر روتین پوستی و تغذیه نیاز به استفاده از داروهای مخصوصی باشد. به عنوان مثال در پوست چرب مستعد آکنه در صورت بروز جوش ممکن است نیاز به تجویز لایه بردار داشته باشیم. این لایه بردار ممکن است به صورت موضعی استفاده شود.
گاهی هم شاید لازم باشد به صورت خوراکی مورد مصرف قرار گیرد. به عنوان مثال یکی از لایه بردارهای قوی بنزوئیل پراکساید است. همچنین ممکن است نیاز به مصرف قرص هایی مانند ایزوترتینوئین داشته باشیم. مشتقاتی از ویتامین A که باعث افزایش گردش سلولی و جایگزینی سلول های جدید با سلول های روی هم انباشته شده پوست در ناحیه آکنه می شوند.
روش‌های پیشگیری از ایجاد جوش و آکنه در پوست چرب
تمیز کردن به موقع پوست، استفاده صحیح از روتین پوستی، تحرک مناسب و منظم و استفاده از فرآورده های غذایی مناسب همگی الفبای سلامت هستند. این الفبا از قضا الفبای مراقبت در برابر ابتلا به جوش و آکنه نیز هست. اگر روتین پوستی به درستی رعایت شود هیچ یک از مشکلات مرتبط با بروز جوش و آکنه دیگر امکان بروز نخواهند داشت.
استفاده از اسکراب، مصرف درست ژل های شوینده به خصوص آن ها که لایه بردار هستند و مصرف فرآورده های مرطوب کننده مناسب همگی از روش های مقبول و معمول برای کنترل جوش و آکنه به شمار می آیند. البته هیچ یک از این ها جایگزین استفاده از داروها نیستند. وقتی نیاز باشد، مصرف دارو حتما باید صورت پذیرد.
نقش آنتی‌اکسیدان‌ها در کنترل چربی پوست
آنتی اکسیدان ها از مهم ترین ترکیباتی هستند که می توانند باعث کنترل رشد باکتری ها در پوست، مهار التهاب و مهار بروز جوش شوند. این ترکیبات ترشح چربی را تحت کنترل خود می گیرند. یکی از آنتی اکسیدان هایی که به خوبی می تواند به سلامت پوست کمک کند، کوئرستین است.
این ترکیب در فرمولاسیون مکمل خوراکی آسماکر داروافشان شایگان استفاده شده است. از این ترکیب می توان برای پیشگیری از واکنش های التهابی و تولید رادیکال های آزاد اکسیداتیو بهره گرفت. کوئرستین در کنار عصاره آناناس حتی در فرآورده های مورد استفاده برای ترمیم زخم هم استفاده می شود.
تأثیر آب و هوا بر پوست چرب و نحوه مدیریت آن
هم آب و هوای گرم و مرطوب و هم آب و هوای سرد و خشک می توانند به نوعی در تشدید عوارض ناشی از پوست چرب موثر باشند. آب و هوای گرم و مرطوب با تشدید تعریق، آسیب به پوست با اشعه UV و تشدید استرس فیزیولوژیک می تواند باعث تشدید جوش صورت شود. این نوع آب و هوا می تواند ترشح چربی را افزایش دهد.
در مقابل آب و هوای سرد و مرطوب هم باعث تشدید شوره سر، واکنش های التهابی پوست، خشکی شدید پوست و تشدید اختلالاتی همچون سوریازیس می شوند. در مورد پوست چرب البته وضعیت چربی پوست در کل یک وضعیت مستقل است. اما شرایط اقلیمی می تواند آن را بدتر کند.
تغییرات سبک زندگی برای کاهش چربی پوست
همانطور که پیش تر نیز گفته شد، پیروی از رژیم های غذایی حاوی فیبر و آب بالا، اجتناب از مصرف فرآورده های آرایشی بی کیفیت و ورزش از مهم ترین ارکان برخورداری از یک پوست سالم هستند. همچنین پیروی از روتین پوستی مناسب و استفاده از داروها در صورت لزوم می توانند به اصلاح وضعیت پوستی منتهی شوند.
استفاده از غذاهای سالم و پرهیز از مصرف چربی، قند و نمک و نیز لبنیات پرچرب می تواند به بهبود وضعیت پوست چرب کمک کند. همچنین اشخاصی که به اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، باید این اختلالات زمینه ای را با مصرف داروها و مکمل های مناسب مانند اینوپرگنای داروافشان شایگان رفع کنند.
نکات مهم در انتخاب محصولات ضدآفتاب برای پوست چرب
ضدآفتاب قابل استفاده برای فرد دارای پوست چرب، ضد آفتابی است که حاوی حداقل مقدار چربی، فاقد پارابن و دارای بیشترین میزان حفاظت در برابر اشعه فرابنفش باشد. باید در نظر داشت که برای کلیه پوست ها به خصوص پوست چرب استفاده از ضدآفتاب های فیزیکی اساسا بهتر از ضدآفتاب های شیمیایی است.
اما بالا بودن بیش از حد درصد پودرهای جامد موجود در ضدآفتاب ممکن است گاهی وضعیت را برای پوست چرب بدتر کند. همچنین باید در نظر داشت که برای پوست چرب حتما حضور ترکیبات زینک در فرمولاسیون کرم ضدآفتاب می تواند اثربخش باشد. زینک باعث تنظیم جمعیت باکتریایی پوست و کنترل ترشح غدد چربی می شود.
سخن پایانی
پوست چرب همیشه یک معضل بزرگ بوده است. اگرچه ترشح مقداری پایه از چربی برای سلامت پوست ضروری است، اما معمولا مقادیر بالای چربی می تواند زمینه ساز بروز مشکلات جدی پوستی شود. در راس همه این مشکلات جوش یا آکنه قرار دارد. بسیار مهم است که فرد مبتلا به پوست چرب حتما وضعیت بدن خود را از نظر هورمونی چک و بالانس کند.
بسیار مهم است که از رژیم غذایی مناسبی پیروی کند. بسیار مهم است که تحرک و ورزش منظم داشته باشد. بسیار مهم است که مصرف قند، شیرینی، نوشابه و فست فود را به حداقل برساند. بسیار مهم است که حتما روتین پوستی مناسب داشته باشد. استرس های فیزیولوژیک و روانی را مدیریت کند.
در صورت لزوم برای کنترل بیماری های پوستی این افراد از جمله جوش ممکن است نیاز به تجویز داروهای خاصی مانند ایزوترتینوئین یا بنزوئیل پراکساید داشته باشیم. این افراد همواره باید از فرآورده های آرایشی بهداشتی مخصوص پوست های چرب و مختلط و جوش دار استفاده کنند.